Nieznane są początki osady, kościoła, grodu lub zamku. Jednak wszystkie autorytety naukowe są zgodne, że w XIII wieku tu już istniała osada o prawach miejskich. Najprawdopodobniej została założona przez księcia bytomskiego Kazimierza (1201-1234) jeszcze przed rokiem 1222 na niemieckim prawie miejskim.
Po raz pierwszy Sławięcice wraz z sąsiednim Zalesie są wymienione w testamencie Księcia Mieszka II, spisanego w Koźlu 29 października 1245r. w którym Książę przekazuje te dwa miejscowości kościołowi biskupiemu św. Jana w Wrocławiu.
„In primis igitur ad honorem dei et sanctae matris ecclesiae ecclesiae sancti Joannis in Wratislavia confero duas villas Zalese et Slavecici sub tali forma, ut in quolibet anniversario pro remedio animae meae meorumque parentum fiat fratribus et pauperibus una refectio et candela de anno in annum in ipsa ecclesia conburatur”.
(Ten podarunek osad, Sławięcice i Zalesie, był obciążony z nałożonym wymaganiem, aby w każdą rocznicę śmierci za spokój jego i rodziców dusz, rozdzielano braciom i biednym jedzenie i w wymienionych kościołach zapalono świecę). Prawdopodobnie powyższy testament nie został realizowany przez jego następcy, brata, księcia opolskiego Władysława. (Die Herrschaft Slawentzitz, str. 13)
A jeśli więc istniała tu osada miejska, to i kościół i zamek. Bo trudno sobie wyobrazić w czasach wczesnego chrześcijaństwa, żeby książę nie wybudował w mieście kościoła. Nazwę tej osady różnie pisano i wymawiano. Zależało to od przynależności terenu, czy należał do królestwa morawskiego, czy piastowskiego, austriackiego, czy pruskiego, niemieckiego czy polskiego. Czy pisano ją w kancelarii książęcej, czy biskupiej (łacina), parafialnej czy szkolnej. Najstarsza nazwa pochodzi z roku 1260 „Slavecici”. W roku 1308 pisano ją „Slavetiz”. W XIV wieku pisano „Slavecize” lub „Slawiencicz”, ale również „Slawencice”. – Kolejny zapis brzmiał „Schlawentzitz” potem „Ehrenforst”, a dzisiaj „Sławięcice”, które właściwie też już należy do historii na rzecz Kędzierzyna-Koźle. Oficjalnie zachowała się nazwa Sławięcice tylko w Parafii. Jako „Rzymskokatolicka Parafia św. Katarzyny w Sławięcicach”.
Kościół
Jeden z najpoważniejszych wrocławskich historyków, Johann Heyne wysuwa twierdzenie, że kościół w Sławięcicach prawdopodobnie już istniał w XII lub na początku XIII wieku. W każdym razie należał do najstarszych budowli na Śląsku w ogóle. Najstarszy dokument wspominający nasz kościół jest zaopatrzony datą 29 marca 1287r. Kościół jednak musiał istnieć już o wiele wcześniej, gdyż jest to Dokument – Darowizna miejscowości, w której już istniał kościół. Według „Wiadomości Urzędowych” diecezji wrocławskiej z roku 1929 istniało w XIII wieku już około 43 kościołów, między innymi:
1. Cosel (Koźle) – 1293r.
2. Kamień W. 1271r.
3. Jemielnica 1280
4. Leśnica 1257r.
5. Ujazd 1285r.
6. Sławięcice 1287r.
7. Opole św. Krzyża 1223r.
8. Piscowicze (Pyskowice) 1256r.
Czas powstania pierwszej świątyni można nawet przesunąć pomiędzy IX a XII wiek. Za takim przypuszczeniem przemawia okoliczność, że Sławięcice należały wtedy do państwa wielkomorawskiego, w którym już w IX wieku rozwinęli działalność misyjną Cyryl i Metody. I nie jest wykluczone, że chrześcijaństwo już wtedy rozwinęło się na Śląsku. To przypuszczenie zostało jakby potwierdzone podczas wyburzenia starego kościoła sławięcickiego w roku 1864. Natrafiano wtedy pod fundamentami starego kościoła, co było sensacją dla naukowców, na fundamenty należące do jeszcze starszego kościoła. Trzywarstwowy układ tych nowoodkrytych fundamentów, dał podstawę do hipotezy, że przed „starym kościołem”, stały tu już dwa inne. Najgłębszy fundament stanowiły polne kamienie, których nie spajała żadna zaprawa murarska. Wyższy fundament stanowiły cegły dużego formatu bardzo kiepskiej roboty. Najwyższy zaś fundament stanowiły cegły małego formatu i był właśnie fundamentem „starego kościoła. Układ zaś tych fundamentów wskazywał nie dwuznacznie na istnienie przedtem kolejnych kościołów na miejscu, które było wyspą tworzoną przez rzekę „Kłodnica”. Układ najgłębszych fundamentów wskazywał na istnienie pierwotnie jakieś pogańskiej świątyni, którą później przekształcono (Cyryl i Metody) na kościół chrześcijański, którego później przebudowano na styl gotycki, który z kolei przetrwał do XIX wieku.
Dodatkowym potwierdzeniem, że kościół w Sławięcicach musiał istnieć już dawno przed pierwszym wspomnieniem w roku 1287 jest fakt, że Książę bytomski Kazimierz, w liście wystosowanym do proboszcza w Sławięcicach Johanna, mówi o proboszczu i jego pomocnikach; mówi o probostwie „paroecia”, Słowo paroecia wtedy miało inne znaczenie niż dzisiaj. Przysługiwało wtedy tylko kościołom nadrzędnym, które miały wiele mniejszych kościołów pod sobą, (kościół „matka”). (Zarządzenie biskupa wrocławskiego Laurentius`a z roku 1217: ”Ustawa o parafiach”, gdzie jest mowa, że „kościołowi parafialnemu są podporządkowane inne, mniejsze kościoły”). Jeśli zaś w roku 1287 kościół w Sławięcicach już był parafią „matką” innych kościołów filialnych, to musiał długo przedtem istnieć. Pewne jest, że pierwszy kościół w Sławięcicach był pod wezwaniem św. Małgorzaty i św. Katarzyny.
Dokument Księcia Kazimierza do proboszcza Sławiecic, Joannes`a, wysłanego dnia 29.03.1287r.
„In nomine sanctae et individuae trinitatis. Amen.
Noverint universi presentes et pastori presentium notitiam habituri, quod nos Kazimyrus Dei gratia dux Bitumiensis, cupientis saluti nastrae animae providere ac per exhibitionem bonorum operum vitae presentis requiem desiderabilem animae optimere, quorum interventione congrue sana et salubri nos diffidimus, nobis in eadem mensura remitiri, vita in futura, quae bona temporalia seminabimus aeterna cum maximo cordis desiderio.
Conquirentes ob merita et servitia, Magistri nastri domini
J o a n n e s, sibi et omnibus M i n i s t r i s nastrae ecclesiae in Slawienticz dedimus et donavimus Tabernam liberam cum censu et cum omnibus utilitatibus ad eandem tabernam pertinentibus Videlicet hortum liberum, Marcellum cranium panis pristinam et sutorium officium ibidem vendendi et libere exercendi volentes etiam quod inhabitatores tabernae feudatis ecclesiae praedictae nec coram nostro sculteto in villa iam praedicta, non debeant respondere …”
(Oryginał tego dokumentu znajduje się w diecezjalnym archiwum we Wrocławiu.